U z a s a d n i e n i e

Obecny stan prawny i faktyczny

 

Obecnie organem opiniującym projekty aktów normatywnych jest Rada Legislacyjna. Przedmiotem jej zainteresowania są rządowe projekty ustaw. W praktyce tylko ich część jest przesyłana do Rady. Opinie Rady Legislacyjnej niekoniecznie mają wpływ na treść rządowych projektów ustaw.

W zasadzie Rada Legislacyjna nie przedstawia opinii w sprawie innych niż rządowe projektów ustaw.

Uchwała nr 125 Rady Ministrów z dnia 4 września 2001 r. zmieniająca uchwałę – Regulamin pracy Rady Ministrów wprowadziła do systemu prawa, a uchwała Rady Ministrów z dnia 19 marca 2002 r. Regulamin pracy Rady Ministrów utrzymała przepis mówiący, iż “organ wnioskujący [o wydanie aktu normatywnego] dokonuje oceny skutków regulacji {oceny przewidywanych skutków (kosztów i korzyści) społeczno-gospodarczych regulacji} przed opracowaniem projektu aktu normatywnego”.

Ocena skutków regulacji traktowana jest jak zbędna konieczność, jak fragment tekstu, który należy załączyć do projektu aktu normatywnego przed skierowaniem do uzgodnień i przesłać go do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Przepisy dotyczące Rady Legislacyjnej są zamieszczone w rozdziale 3 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów, noszącym określenie “Organy wewnętrzne Rady Ministrów”. Członków Rady Legislacyjnej powołuje prezes Rady Ministrów (rozporządzenie precyzuje, iż Rada Legislacyjna ma 4-letnią kadencję). Zadania oraz szczegółowe zasady i tryb funkcjonowania Rady Legislacyjnej określa Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia. Jedynym ustawowym zadaniem Rady Legislacyjnej jest przedstawienie opinii w sprawie projektu rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów ustalającego zasady techniki prawodawczej.

Poza Trybunałem Konstytucyjnym, który ma okazję wypowiedzieć się na temat aktu normatywnego dopiero po jego ogłoszeniu (pomijając kontrolę prewencyjną dokonywaną na wniosek Prezydenta przed ogłoszeniem ustawy), nie ma żadnego niezależnego organu, który mógłby przedstawić fachową opinię na temat projektu ustawy zaraz po jej przygotowaniu, a jeszcze przed nadaniem biegu inicjatywie ustawodawczej przez Marszałka Sejmu.

Obecnie, obok Rady Legislacyjnej, instytucjami opiniującymi projekty aktów normatywnych są:

    1. Rządowe Centrum Legislacji, które przedstawia stanowiska prawo-legislacyjne do rządowych projektów ustaw oraz rozporządzeń wydawanych przez organy administracji rządowej — w zakresie zgodności z Konstytucją, spójności z systemem prawa oraz zasad techniki prawodawczej,
    2. parlamentarne służby prawo-legislacyjne, które opiniują projekty ustaw,
    3. Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, który opiniuje projekty ustaw i rozporządzeń w zakresie ich zgodności z prawem europejskim,
    4. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, która opiniuje rządowe projekty ustaw i rozporządzeń w zakresie oceny skutków regulacji.

Wszystkie te instytucje podporządkowane są służbowo i politycznie rządowi lub tworzącej go większości parlamentarnej, czyli w zasadzie jednemu biegunowi władzy politycznej, jeśli rozumieć ją jako mechanizm interakcji między rządem (aktualną większością) a opozycją.

Skutki obecnych regulacji prawnych

 

Kształtujący się obecnie w zachodnioeuropejskiej lub szerzej euroatlantyckiej kulturze polityczno-prawnej model podejmowania decyzji dotyczących spraw publicznych (dobra wspólnego) wymaga, aby proces stanowienia prawa przyjmował postać dyskursywną. Podmiotami tego dyskursu są nie tylko rząd, lecz także opozycja, późniejsi wykonawcy prawa (przedstawiciele podmiotów stosujących prawo), oraz (a może przede wszystkim) adresaci. Stąd, w ramach przewidzianej oceny skutków regulacji, niezbędne stają się konsultacje, które przez faktycznych inicjatorów projektów aktów normatywnych — ministrów i ich urzędników — rozumiane są często tylko jako konieczność przesłania gotowych już projektów aktów normatywnych do innych mniej lub bardziej zainteresowanych ministerstw lub urzędów centralnych, i ewentualnie przedstawienie ich opinii w załączonej tabeli lub w jednym z akapitów uzasadnienia.

Mniej zorganizowane podmioty dyskursywnego procesu tworzenia prawa często nie mają okazji, aby wypowiedzieć się na temat projektowanego dla nich prawa. Nie tylko w tych sytuacjach, gdzie pojawiłaby się naturalna dla demokratycznego społeczeństwa różnica w reprezentowanej wizji dobrego prawa, lecz także w takich sytuacjach, gdzie spór taki nie istnieje, a wcześniejsze zapoznanie tych podmiotów z projektowanym prawem pozwoliłoby uniknąć wad później już obowiązującego prawa.

W ocenach stanu polskiego prawa lub procesu jego tworzenia pojawia się też wiele uwag szczegółowych. Przyjęcie przez Polskę demokratycznych zasad polityki oraz gospodarki rynkowej, przystąpienie do Unii Europejskiej, a także niezależna od nas globalizacja uwidoczniły się też w jakości i procesie tworzenia prawa. Zaskakujące może być to, że mimo demokratyzacji, i mimo przyjęcia w 1997 r. nowej Konstytucji, z instytucjonalnego i proceduralnego punktu widzenia model tworzenia prawa w Polsce nie uległ zmianie. Przymiotnik “zaskakujące” nie pełni tu funkcji pejoratywnego epitetu. Jest to wyrażenie raczej opisowe. Nawet więcej, stwierdzić wypada, że stabilizacja procesu jest w tym przypadku czymś pozytywnym.

Należy się jednak zastanowić, do jakiego stopnia jest to zasługujący na uznanie stały i neutralny element politycznego procesu tworzenia prawa, a w jakim stopniu jest to jeden z “osobowo-procesowych” aktorów polityki, który niechętnie poddaje się niezbędnym zmianom. Wybitny badacz administracji publicznej B. Guy Peters nie bez przyczyny urzędników uznaje za samodzielnego aktora systemu politycznego. W relacjach politycy–urzędnicy niewątpliwie ci pierwsi mają przewagę w postaci demokratycznej legitymacji. Siła urzędników wynika jednak z długiego stażu pracy, pamięci instytucjonalnej, niejednokrotnie większej wiedzy fachowej. Broń ta wykorzystywana może być we własnym interesie tej grupy zawodowej. Celem każdej organizacji, w tym także administracji, jest przetrwanie. Większe zmiany i reformy są odbierane przez organizację jako zagrożenie, niezależnie od celu proponowanych zmian (Pacjent boi się operacji).

Proponowane regulacje prawne

Główny cel

Zasadniczym celem projektu ustawy jest utworzenie “jak najmniej zależnego” od większości (rządu) ekspercko-urzędniczej instytucji przedstawiającej opinie o projektach najważniejszych powszechnie obowiązujących aktów normatywnych. Służy temu sprawdzony i praktykowany już, nie tylko w tego typu organach, niejednoczesny sposób obsadzania ich składu, wydłużenie kadencji członków takiego organu, brak możliwości ich odwoływania oraz ich niezależność gwarantowana przewidzianymi w projekcie instytucjami opisanymi w dalszej części uzasadnienia.

Struktura projektu

Zamysł przybiera postać dwóch projektów: ustawy o zmianie Konstytucji RP oraz ustawy o Radzie Stanu.

Konstytucja

Projekt ustawy o zmianie Konstytucji RP ma w zamierzeniu pozostawić możliwie dużą część zagadnień do uregulowania w ustawie. Chodziło tylko o to, by Radę Stanu uczynić organem konstytucyjnym, wyposażyć ją w prawo do składania wniosków do Trybunału Konstytucyjnego oraz, by wyposażyć Marszałka Sejmu w prawo nienadawania biegu inicjatywom ustawodawczym, które w oczywisty sposób godziłyby w jakość stanowionego prawa.

Poza tym dokonano kilka zmian wynikowych lub doprecyzowujących. Np. w art. 234 w ust. 1 dodano zdanie: “W przypadku niezatwierdzenia ich [rozporządzeń z mocą ustawy] przez Sejm tracą moc obowiązującą z dniem zakończenia posiedzenia Sejmu, o czym niezwłocznie informuje Marszałek Sejmu w obwieszczeniu ogłaszanym w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.”.

W art. 2 projektu ustawy o zmianie Konstytucji wprowadzono przepis przejściowy dotyczący wyboru radców stanu po raz pierwszy. Ma on na celu “rozrzedzenie” terminów wybierania radców w okresie późniejszym.

Ustawa o Radzie Stanu

Projekt ustawy o Radzie Stanu składa się z dwóch rozdziałów zawierających przepisy merytoryczne. Rozdział 1 — Właściwość i ustrój Rady, zawiera przepisy ustrojowe, wśród których można wyróżnić przepisy o zadaniach i kompetencjach (art. 1–8) i przepisy o organizacji Rady i sposobie jej obsadzania (art. 9–25).

Rozdział 2 — Tryb działania Rady, obejmuje przepisy proceduralne (art. 26–52).

Ponadto ustawa zawiera rozdział 3 obejmujący przepisy zmieniające (art. 53–63), dostosowujące (art. 64), i przepis końcowy (art. 65).

Sposób wyboru radców stanu

Członkowie Rady Stanu wybierani są przez Sejm na indywidualne 9-letnie kadencje. Kandydatów na radców stanu mogą zgłaszać rady jednostek organizacyjnych uprawnionych do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego nauk prawnych i społecznych oraz władze stowarzyszeń i innych organizacji społecznych, których statutowym celem jest troska o jakość stanowionego prawa lub proces jego tworzenia. Wyjątkowo, gdy pierwotnie uprawnione podmioty nie przedstawią stosowanej liczby kandydatów, mogą ich zgłosić także posłowie.

Procedura ta gwarantuje większą dozę genetycznej apolityczności radców stanu, niż w przypadku sędziów Trybunału Konstytucyjnego.

Kompetencje zawodowe radców stanu

Radcami stanu będą mogły być osoby uprawnione do zajmowania stanowiska sędziego Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego (czyli sędziowie sądów powszechnych i administracyjnych lub przedstawiciele innych zawodów prawniczych o dość długim stażu pracy oraz doktorzy habilitowani prawa), a także doktorzy habilitowani nauk ekonomicznych lub społecznych. Większość składu muszą jednak stanowić prawnicy. Rada ma bowiem być nie tylko instytucją opinii prawnych, lecz także instytucją oceniającą projekt pod względem przewidywanych jej skutków społecznych i gospodarczych. Przedmiotem zainteresowania Rady będzie zarówno zgodność projektu z Konstytucją i ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, jego spójność z systemem prawa, i z zgodność z zasadami techniki prawodawczej, jak i — w związku z opiniowaniem uzasadnienia do projektu — dokonana przez projektodawcę ocena skutków regulacji.

Status radcy stanu

Status radców stanu ma być podobny do tego, który posiadają sędziowie TK. W przeciwieństwie do sędziów nie proponuje tu się jednak cechy niezawisłości. Z tego m.in. powodu nie ma też potrzeby ich immunizacji od odpowiedzialności przed sądem powszechnym. Nie przewiduje się więc ich odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu. Będą na zasadach ogólnych odpowiadać przed powszechnym sądem karnym, i dodatkowo, w zakresie przewinień zawodowych, przed sądem dyscyplinarnym.

Ze względu na doświadczenia zawodowe, których wymaga się od radców stanu, będą nimi mogły zostać osoby, które ukończyły co najmniej 37–38 rok życia. Kończąc kadencję będą te osoby miały nie mniej niż 45–46 lat. By nie wymagać od nich troszczenia się przez nich w trakcie pracy na stanowisku radcy o przyszłe źródło zarobkowania, przewiduje się prawo powrotu na poprzednie stanowisko.

Kompetencje Rady Stanu

Rada ma być organem opiniodawczym w zakresie stanowienia prawa. Przede wszystkim będzie wydawać opinie dotyczące projektów ustaw i rozporządzeń z mocą ustawy. Zasięgnięcie opinii Rady w przypadku tych projektów będzie obowiązkowe. Ponadto będzie można zasięgnąć opinii Rady w sprawie rozporządzeń, a także poprawek zgłaszanych do projektów ustaw w parlamentarnym postępowaniu ustawodawczym.

Poza tym przewiduje się możliwość lub obowiązek wykonywania przez Radę innych zadań.

Obowiązkiem Rady będzie przedstawianie opinii o programach prac legislacyjnych Rady Ministrów dotyczących projektów ustaw oraz dokonywanie okresowych ocen stanu prawa, w tym formułowanie propozycji i wniosków dotyczących eliminowania zbędnych barier i procedur administracyjnych dla podmiotów (deregulacja).

Fakultatywnie Rada będzie mogła badać stosowanie niektórych ustaw w celu oceny skuteczności przyjętych rozwiązań prawnych, formułować propozycje i wnioski dotyczące sposobów wdrażania prawa Unii Europejskiej oraz dotyczące procesu stanowienia prawa.

Przyjęto też, że Prezydent, a nie jak dotychczas Prezes Rady Ministrów, na wniosek Rady Stanu będzie ustalał w drodze rozporządzenia zasady techniki prawodawczej. Zastąpienie Premiera Prezydentem ma przeciąć spory na temat zakresu podmiotów zobowiązanych do stosowania zasad techniki prawodawczej.

Proponuje się przyznać Radzie prawo do występowania do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskami, o których mowa w art. 188 Konstytucji, a także do Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego o “wykładnię prawa”.

Rada będzie też mogła tworzyć na wniosek Prezesa Rady Ministrów komisje kodyfikacyjne.

Opiniowanie projektów ustaw

Statystyka wskazuje, że rocznie zgłasza się do laski marszałkowskiej około 300 ustaw. Oznacza to, że na jednego radcę będą “przypadać” dwie ustawy miesięcznie. Przeliczamy liczbę ustaw na cykle miesięczne, gdyż w takim terminie (30 dni) Rada ma przedstawiać opinię. Podobny termin, wynikający z Regulaminu pracy Rady Ministrów, dotyczy zgłaszania uwag do projektów ustaw na etapie rządowego postępowania ustawodawczego.

Szczegółowy tryb postępowania mającego na celu wydanie opinii pozostawia się do uregulowania Radzie Stanu w regulaminie.

Ustawa stanowi tylko, że w przypadku najważniejszych projektów ustaw Rada ma przedstawiać opinię in gremio w drodze uchwały. Nie wyklucza to tego, że projekt takiej opinii przygotuje stały lub doraźny zespół.

Przedstawianie opinii w przypadku projektów ustaw mniejszej wagi Rada może scedować na zespoły.

Ustawa zastrzega, iż zespołem kieruje radca stanu. Pozostali członkowie zespołów, choć nie muszą być radcami stanu, winni posiadać uprawnienia do zajmowania stanowiska radcy stanu lub stanowiska referendarza stanu.

15-osobowa Rada nie byłaby w stanie, podobnie jak Trybunał Konstytucyjny, w całości pracować nad wszystkimi przedstawianymi jej sprawami. Nie wyklucza się więc, że przygotowaniem opinii będzie obarczony tylko jeden radca (projekt ustawy nie zakłada, z wyjątkiem spraw najważniejszych, kolegialnego działania Rady), w towarzystwie referendarzy stanu lub znawców poszczególnych dziedzin zarządzania publicznego spoza składu Rady lub spoza referendarzy stanu, którzy to znawcy winni jednak posiadać wykształcenie, wiedzę i doświadczenie równe radcom stanu i referendarzom. Radcy i referendarze winni jednak stanowić większość członków zespołu. Ponadto, zespołem takim może kierować tylko radca.

Ocena skutków regulacji

Projekt ustawy, choć stanowi, iż większość radców winna wyróżniać się wiedzą prawniczą nie przesądza, w jakich konkretnych składach będą pracować jej zespoły. Choć wskazane wydaje się, że w zespole takim powinien się znaleźć prawnik, to jednak ich procentowy udział w zespole zależeć winien od konkretnego projektu. Bywają bowiem projekty ustaw, w których zasadnicza kwestia do oceny będzie miała bardziej charakter społeczny, polityczny lub ekonomiczny, w których głos należałoby oddać przedstawicielom stosownych dyscyplin naukowych i doświadczonym praktykom.

Rada bowiem, jak stanowi projekt, ma opiniować nie tylko projekt tekstu aktu normatywnego pod względem zgodności z Konstytucją, z prawem międzynarodowym, spójności z systemem prawa, i z zasadami techniki prawodawczej, lecz także opiniować — uwzględniając również treść uzasadnienia i innych załączników do projektu wymaganych przez prawo — prawidłowość dokonanej oceny skutków regulacji.

Podmioty inicjujące postępowanie przed Radą Stanu

W zakresie projektów aktów normatywnych przyjęto zamknięty krąg podmiotów uprawnionych do zgłaszania wniosków o przedstawienie opinii o projekcie. W przypadku ustaw są to podmioty uprawnione do inicjatywy ustawodawczej (nie wyłączając komitetu organizującego obywatelską inicjatywę ustawodawczą). Identyczny krąg uprawnionych przyjęto w przypadku założeń do projektu ustawy.

Wniosek o opinię w sprawie rozporządzenia z mocą ustawy może zgłosić tylko Rada Ministrów, jako jedyny pomiot uprawniony do inicjatywy w sprawie wydania przez Prezydenta takiego rozporządzenia.

W przypadku rozporządzeń przyjęto podobną regułę, z wyjątkiem rozporządzeń ministrów, o opinię do których, oprócz ministra, może wystąpić także Prezes Rady Ministrów. Jest to swego rodzaju odpowiednikiem art. 149 ust. 2 Konstytucji na etapie, w którym rozporządzenie jest jeszcze projektem.

O opinię w przedmiocie poprawki do projektu ustawy, którą wniesiono w czasie rozpatrywania go przez Sejm lub poprawek do ustawy zaproponowanych w uchwale Senatu może zwrócić się grupa posłów, w liczbie uprawniającej do inicjatywy ustawodawczej.

Znacznie szerszy krąg podmiotów uprawnionych przyjęto w przypadku zgłaszania wniosków o:

  1. dokonanie przez Radę okresowej oceny stanu prawa, w tym formułowanie propozycji i wniosków dotyczących eliminowania zbędnych barier i procedur administracyjnych dla podmiotów,
  2. zbadanie stosowania niektórych ustaw w celu oceny skuteczności przyjętych rozwiązań prawnych,
  3. formułowanie propozycji i wniosków dotyczących sposobów wdrażania prawa Unii Europejskiej,
  4. formułowanie propozycji i wniosków dotyczących procesu stanowienia prawa.

W powyższych przypadkach Rada może wszczynać stosowne postępowanie na wniosek grupy 50 posłów, centralnego konstytucyjnego organu państwa lub radcy stanu.

Uchwały w sprawie wniosku o wszczęcie stosownego postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym lub w sprawie dokonania “wykładni prawa” przez Sąd Najwyższy lub NSA Rada podejmuje na wniosek radcy.

Pozostałe kompetencje Rada wykonuje z urzędu, co w praktyce może oznaczać, że postępowanie w tych sprawach będzie inicjowane przez Prezesa Rady, jako podmiotu zobowiązanego zapewnić prawidłowe wykonanie zadań przez Radę (chodzi tu np. o uchwalenie regulaminu Rady, o wniosek do Prezydenta o ustalenie zasad techniki prawodawczej lub o ich nowelizację).

Nie wyklucza to jednak tego, że pomysł nowelizacji zasad techniki prawodawczej przedstawi Radzie lub jej Prezesowi radca lub sejmik województwa.

“Wzorzec” opiniowania

Przyjęto, że Rada przedstawia opinię która może dotyczyć projektu w każdym jego aspekcie. Wyróżniono zgodność projektu z Konstytucją, z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, jego spójność z systemem prawa oraz jego zgodność z zasadami techniki prawodawczej. Jednakże ostatni element — zasady techniki prawodawczej — pozwala Radzie także na ocenę tych aspektów procesu projektowania regulacji, które opisane są w § 1 Zasad techniki prawodawczej, które pod wpływem praktyki nazwano w projekcie oceną skutków regulacji.

Postępowanie dotyczące projektów aktów normatywnych

Wnioskom złożonym przez uprawniony podmiot, jeśli nie zachodzą przeszkody formalne, Prezes Rady nadaje bieg. W przypadku wniosku złożonego przez podmiot nieuprawniony prezes zwraca wniosek. Przeszkodą formalną nadania biegu może natomiast np. brak wymaganych załączników.

Ponadto Prezes Rady umarza postępowanie na skutek cofnięcia wniosku o wydanie opinii, a także jeżeli wydanie opinii jest zbędne lub niedopuszczalne (np. w sytuacji, gdy po złożeniu wniosku o przedstawienie opinii przez grupę posłów, upłynęła kadencja Sejmu).

W przypadku wniosków o opinie wymienione w art. 2 Rada, a o opinie wymienione w art. 2 ust. 2 także Prezes Rady, może uznać, że przedstawienie opinii nie jest celowe.

O wpłynięciu wniosku o przedstawienie opinii Prezes Rady może poinformować organ wydający lub uchwalający akt normatywny, jeżeli organ ten nie składał wniosku o przedstawienie opinii, lub inny centralny konstytucyjny organ państwa. Np. o wpłynięciu wniosku grupy posłów o przedstawienie opinii w przedmiocie poprawki do projektu ustawy, którą wniesiono w czasie rozpatrywania go przez Sejm może poinformować Sejm, a o wpłynięciu wniosku grupy posłów o przedstawienie opinii w przedmiocie poprawek do ustawy zaproponowanych w uchwale Senatu może poinformować Senat.

Centralne konstytucyjne organy państwa oraz organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mogą przedstawiać swoje stanowisko o projekcie aktu normatywnego, który jest przedmiotem postępowania Rady.

Prezes Rady może zarządzić, iż w posiedzeniu Rady uczestniczy podmiot, który wystąpił z wnioskiem o przedstawienie opinii albo też centralny konstytucyjny organy państwa lub organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego — jeżeli przedstawiły swoje stanowisko o projekcie aktu normatywnego, który jest przedmiotem postępowania Rady. W razie nieobecności podmiotu, który wystąpił z wnioskiem o przedstawienie opinii, Rada może umorzyć postępowanie.

Organy władzy publicznej i inne podmioty działają w postępowaniu przed Radą osobiście lub poprzez umocowanych przedstawicieli.

Rada przedstawia opinię w terminie nie dłuższym niż 30 dni, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (np. w przypadku rozporządzeń z mocą ustawy). Po porozumieniu z podmiotem, który wystąpił o przedstawienie opinii Rada może przedstawić opinię w innym terminie (może to dotyczyć np. pilnych projektów ustaw).

Głosowanie

Prezes Rady zbiera głosy radców według ich wieku poczynając od najmłodszego, sam zaś głosuje ostatni. Radca, który nie zgadza się z większością głosujących, może zgłosić zdanie odrębne, uzasadniając je w formie pisemnej. Zdanie odrębne zaznacza się w opinii. Opinię podpisują wszyscy radcy, nie wyłączając radcy przegłosowanego.

Treść opinii

Opinię Rady opatruje się: datą i miejscem przedstawienia opinii, dokładnym określeniem projektu aktu normatywnego, którego dotyczy opinia, wymienieniem podmiotu, który wystąpił o przedstawienie opinii, wymienieniem zespołu proponującego treść opinii i referendarzy uczestniczących w jej przygotowaniu.

Opinia sensu largo składa się też oczywiście z opinii sensu stricte, czyli swego rodzaju oceny projektu. Rada ustosunkowując się do projektu, będzie mogła wyrazić swoje zastrzeżenia do niego. Jeśli suma lub charakter zastrzeżeń będzie tego rodzaju, że w szczególności może on być uznany za niezgodny z Konstytucją lub umowami międzynarodowymi ratyfikowanymi za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie, rażąco narusza spójność systemu prawa lub zasady techniki prawodawczej — Rada może przedstawić negatywną opinię o projekcie aktu normatywnego. W konsekwencji, Marszałek Sejmu będzie mógł odmówić wszczęcia postępowania ustawodawczego.

Opinię negatywną oraz opinię, w której wskazano, które przepisy projektu aktu normatywnego lub załączniki do projektu wymagają zmiany, Rada szczegółowo uzasadnia.

Postępowanie po przedstawieniu opinii

Organ wydający akt normatywny lub podmiot, który wykonuje inicjatywę ustawodawczą projektu aktu normatywnego, do którego Rada przedstawiła opinię, przedstawia Radzie stanowisko w sprawie opinii Rady, wraz z treścią projektu aktu normatywnego, jeżeli zmienił jego treść.

Ponadto, jeżeli po przedstawieniu przez Radę opinii o projekcie aktu normatywnego, treść projektu została zmieniona, podmioty uprawnione do złożenia wniosku mogą ponownie złożyć wniosek o przedstawienie opinii, wskazując dokonane zmiany w projekcie.

Opinie Rady doręcza się podmiotowi, który wystąpił o opinię niezwłocznie po jej uchwaleniu.

Rada, przedstawiając opinie, oceny, wnioski i propozycje określone w art. 3 może zwrócić się do właściwych organów władzy publicznej o podjęcie stosownych inicjatyw lub działań albo o przedstawienie wyjaśnień. Organy władzy publicznej przedstawiają Radzie, w terminie przez nią określonym, wyjaśnienia lub informacje dotyczące inicjatyw i działań, wymienione w poprzednim ustępie.

Uchwały Rady podlegają ogłoszeniu w Biuletynie Informacji Publicznej Rady oraz — w przypadku opinii — w Biuletynie Informacji Publicznej organu, który wystąpił o opinię o projekcie aktu normatywnego. Rada może wydawać zbiór swoich opinii.

Błędy lub wątpliwości co do treści opinii

Rada może wydać postanowienie o sprostowaniu w treści opinii niedokładności, błędów pisarskich lub rachunkowych albo innych oczywistych omyłek.

Na wniosek podmiotu, który wystąpił o przedstawienie opinii Rada rozstrzyga wątpliwości co do treści opinii.

Protokół

Z przebiegu posiedzeń Rady sporządza się protokół. Protokół podpisują Prezes Rady i protokolant. Wzmiankę o sprostowaniu protokołu podpisuje przewodniczący posiedzenia. Z przebiegu posiedzenia może być sporządzony stenogram lub zapis za pomocą aparatury utrwalającej dźwięk, niezależnie od sporządzenia protokołu. Stenogram przełożony na pismo zwykłe lub zapis dołącza się do protokołu.

Skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne

W przeciwieństwie do Rady Legislacyjnej, Rada Stanu będzie instytucją niezależną od administracji rządowej. Rola Sejmu ograniczać się będzie do powoływania jej członków, spośród osób zaproponowanych przez niezależne podmioty. Kroczące powoływanie jej członków pozwala na uniezależnienie jej składu od aktualnej sytuacji.

Utrzymanie Rady Legislacyjnej rocznie pociąga za sobą koszt około 1,5 mln zł. Rada Stanu nie będzie organem tańszym. Oprócz porównywalnej liczby członków Rady, Biuro Rady będzie zatrudniać referendarzy (czyli wysokokwalifikowanych prawników lub ekonomistów i przedstawicieli innych dyscyplin z zakresu nauk społecznych) oraz innych pracowników. Koszt utrzymania Rady Stanu nie będzie też większy niż koszt utrzymania Rządowego Centrum Legislacji, który w roku 2007 wyniósł 15,5 mln zł przy zatrudnieniu powyżej 120 osób.

Niewykluczone, że istnienie Rady wydłuży nieco postępowanie z projektami aktów normatywnych. Pamiętać jednak należy, że obecnie również rządowi projektodawcy powinni zasięgać opinii Rady Legislacyjnej, jednak często nie występują o taką opinię.

Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.